3 Μαρ 2016

Ένα μουσείο για το ανθρώπινο μυαλό













 Γράφει η Ιωάννα Μπαλάφα

Τις τελευταίες δεκαετίες, ολοένα και αυξάνονται οι προσπάθειες για μεταρρυθμίσεις ως προς τα προγράμματα ψυχιατρικής υποστήριξης, κυρίως εντός Ευρώπης.
Τα θέματα ψυχικής υγείας τίθενται στις προτεραιότητες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και μία από τις χώρες που προσπαθεί να εφαρμόσει τις στρατηγικές αυτές στον ευρύτερο πληθυσμό, είναι η Ιταλία. Μέρος αυτής της προσπάθειας αποτελεί το Museo Laboratorio della Mente το οποίο άνοιξε στη Ρώμη το 2000 και συνδέεται ιστορικά με το νοσοκομειακό συγκρότημα της Santa Maria della Pietà που για μισό αιώνα λειτούργησε ως τόπος εγκλεισμού και ως ψυχιατρείο για όσους θεωρούνταν ‘’κοινωνικά απόβλητοι’’.

Σκοπός του μουσείου είναι η διατήρηση της ιστορικής μνήμης για τον τρόπο που αντιμετωπίστηκαν οι άνθρωποι με ψυχικές διαταραχές, βασιζόμενο σε γραπτές και προφορικές μαρτυρίες, μέσω ενός ιστορικού χάρτη, σε συνδυασμό με πληροφορίες τόσο της τρέχουσας ψυχιατρικής όσο και της αντιψυχιατρικής. Πρόκειται για ένα διαδραστικό χώρο με εργαστήρια και εγκαταστάσεις που επιτρέπουν στον επισκέπτη να βρεθεί στους χώρους που κάποτε περπάτησαν οι ασθενείς, να τους αγγίξει, να ακούσει τις ιστορίες τους και να αποτελέσει ενεργό μέρος μιας ζωντανής αφήγησης που στοχεύει στην κατανόηση της διαφορετικότητας και στην καταπολέμηση του στίγματος όπως αυτό έχει διαμορφωθεί μέσα από τις ανθρώπινες σχέσεις.

Αξίζει ν’ αναφερθεί η έκθεση InSideOut που περιλαμβάνει έργα του Paolo και η οποία βασίζεται στο βιβλίο ‘’Il Bambino con le braccia larghe’’ όπου ο Carlo Gnetti, περιγράφει την ιστορία του αδελφού του Paolo, ο οποίος διαγνώστηκε σχιζοφρενής και έμεινε σε ψυχιατρικό άσυλο λαμβάνοντας ποσότητες ψυχοφαρμάκων και υπέστη επίσης πολλά ηλεκτροσόκ. Ο νόμος του Franco Basaglia (ψυχιατρική μεταρρύθμιση στην Ιταλία, τη δεκαετία του ’60) έφερε το τέλος των ψυχιατρείων και ο Paolo μεταφέρθηκε σε ιδιωτική κλινική στην οποία όμως υπέστη παρόμοια αντιμετώπιση και εντέλει πέθανε στα 59 του χρόνια το 2009. Το μουσείο μας θυμίζει ότι τα ψυχιατρεία δεν λειτουργούσαν ως τόποι φροντίδας αλλά ως μέρη απόλυτης ψυχιατρικής εξουσίας και βασανιστηρίων.

Στόχος του Museo Laboratorio della Mente είναι η συμμετοχή στη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού δικτύου μουσείων για την προαγωγή της ψυχικής υγείας, μέσω ενός πλαισίου συνεργασίας που θα περιλαμβάνει τους ίδιους τους ασθενείς και τις οικογένειές τους. Το μουσείο έχει επισκέπτες απ’ όλον τον κόσμο, ενήλικες, ψυχικά πάσχοντες και μη αλλά και παιδιά. Το 2010 βραβεύτηκε ως το καλύτερο μουσείο της χρονιάς για την Ιταλία και η ομάδα του σχεδιάζει συνεχώς την επέκταση των δράσεών του.

Στοχεύει στην επέκταση του χώρου του, στην αύξηση των επιστημονικών εργαλείων του, στην εφαρμογή στρατηγικών κοινωνικής και ιδιωτικής ευαισθητοποίησης, σε περισσότερες καλλιτεχνικές εκθέσεις από ψυχικά πάσχοντες, στην ενσωμάτωση διαδικτυακών και μη μαθημάτων σχετικά με την προαγωγή της ψυχικής υγείας στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση, στη συμμετοχή σε επιμορφωτικά ντοκιμαντέρ και γενικότερα στη χρήση οπτικοακουστικού υλικού, ενθαρρύνοντας τους πάντες να παρατηρούν, να αλληλεπιδρούν και κυρίως να συζητούν και να μαθαίνουν για τους φόβους τους και για όσα δεν γνωρίζουν με απώτερο στόχο την καταπολέμηση των προκαταλήψεων και τη διατήρηση της μνήμης μέσα από ένα ιστορικό ταξίδι αφιερωμένο στον ψυχικό πόνο και στην κατανόησή του. Κυρίως αποσκοπεί στο να ξεπεραστεί το σκοτεινό ψυχιατρικό παρελθόν και να θέσει νέες βάσεις πολιτικού και κοινωνικού σχεδιασμού.

Εν ολίγοις, η εναντίωση στο στίγμα της ψυχικής ασθένειας αποτελεί ένα συνεχές αίτημα και έναν αδιάκοπο και καθόλου αυτονόητο αγώνα. Για τους παραπάνω λόγους διάφορα παρόμοια μουσεία στην Ευρώπη είναι αφιερωμένα στην ιστορία της ψυχιατρικής στοχεύοντας τόσο στην αφύπνιση του κοινού όσο και στην ιστορική και επιστημονική τεκμηρίωση. Προσπάθειες μέσα από την αύξηση της εθνικής συνείδησης ως προς τα θέματα ψυχικής υγείας, την εύρεση των απαραίτητων οικονομικών πόρων για τις υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης, τη βελτίωση της υπάρχουσας νομοθεσίας, την επικέντρωση στα ανθρώπινα δικαιώματα, την ισχυροποίηση των τοπικών κοινοτήτων, τη διάδοση της γνώσης στους επαγγελματίες υγείας και κυρίως την αφιέρωση της απαιτούμενης προσοχής στις ανάγκες που οι ίδιοι οι χρήστες των υπηρεσιών ψυχικής υγείας και οι οικογένειές τους επιθυμούν.

Μια ‘’διαφορετική’’ ευκαιρία λοιπόν, για μετάδοση γνώσεων αλλά και ευκαιρία προώθησης και εξασφάλισης προγραμμάτων που θα επιχειρούν την καλύτερη δυνατή βελτίωση στον χώρο της ψυχικής υγείας.
(στο independent.gr)
Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...